| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Sultan II. Mahmud'un emri üzerine hicrî 1253 yılında kaleme alınan eser müellifin devlet erkânı, işleyişi ve bunlara dair bazı yanlış uygulamaların ıslahı hakkındaki görüşlerine yer vermektedir. Eserde özellikle devletin içinde bulunduğu mâlî sıkıntılara çareler aranmıştır. Eser bir mukaddime, on iki bend ve bir hâtimeden müteşekkil olup; bu bölümlerde idarî, siyasî, askerî, mâlî, iktisâdî konular işlenmiştir. Müellif, her bölümde konulara dair bazı mülâhazaları verdikten sonra "hulâsa, hulâsa-i kelâm" adlı başlıklar altında meselelere dair tahlil ve çözümlere değinir. |
| Eserin Konu Başlıkları | Mukaddime: Askerî nizâm, mîri hazinenin kaybı, 1-3. Bend: Düzenlemelerin (nizâmât) temeli olan Meclis-i Şûrâ'nın tanzîmi; [devletin gelirlerinin maktuatı], suret-i maktûiyye, 4-6. Bend: [...], seferiyyenin tanzîmi, kazalar maktu olduğu surette verilecek nizama göre iktiza eden akçe bulunmaz ise ne vecihle idare olunması. 7-9. Bend: Ahvâl-i cüz'iyyenin halas olmasının çaresi, madenlerin çıkarılması, [ticaret, kar ve kazanç]. 10-12 Bend: İsraf olunan şeyler, [maktûâtın devlet-i aliyyenin hizmetkarları ve vezirlere de uygulanması], tarîk-i ilmiyyenin nizâmât-ı muharrereye tatbiken iktiza eden nizâmı: Şeyhülislamların, mevâlinin, müderrislerin, muhakemelerin, nâiblerin, kadıların (tarîk-i kazâ) ahvâlleri. Hâtime: Bazı hayırlı furûatlar. |
