| Katalog Türü | Siyaset |
| Eser Numarası | 553 |
| Eser Adı | Tercümetü tıbri’l-mesbûk fî nesâyihi’l-mülûk |
| Eserin Anılan Diğer İsimleri | Âşık Çelebî Mehmed b. Ali b. Mehmed |
| Müellif Tam Künyesi | Pîr Muhammed b. Ali b. Muhammed el-Bursevi Aşık Çelebî. |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Âşık Çelebî; Mehmed b. Ali b. Mehmed |
| Yüzyıl (Hicri) | 10. |
| Yüzyıl (Miladi) | 16. |
| Vefat Tarihi Hicri | 979 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1572 |
| Dil | Türkçe |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | İbrahim Efendi |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 00463 |
| Varak Numarası | 1b-81b vr. |
| Hattat-Müstensih | Muhammed b. Ahmed Eyyûbî |
| Yazma İstinsah Tarih | 1151H |
| Yazı Türü | Talik |
| Eserin Türü | Tercüme |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Eser Hüccetü'l-İslâm Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed et-Tûsî el-Gazzâlî'nin (ö. 505/1111) Selçuklu Sultanı Muhammed Tapar için kaleme aldığı Nasîhatü’l-mülûk adlı Farsça eserinin onun öğrencilerinden olduğu belirtilen Safiyyüddîn Ali b. Mübârek b. Mevhûb el-İrbîlî adında biri tarafıdan Musul Atabegi Alp Kutluğ'a ithafen (ö 595/1199) kaleme alınan et-Tibrü’l-Mesbûk fî Nasîhati’l-Mülûk adlı Arapça tercümesinin dönemin Osmanlı sultânı Kânûnî Sultan Süleyman ve onun veziri Rüstem Paşa'ya ithafen kaleme alınmış Türkçe tercümesidir. Ancak eserin girişinde müellif eseri et-Tibrü’l-Mesbûk fî Nasîhati’l-Mülûk doğrudan Gazzâlî'ye nispet eder ve mütercimi İbn Mevhûb'dan bahsetmez. |
| Eserin Konu Başlıkları | [Mukkadime-i Mütercim]. Mukaddime[-i Musannif]: Sultan Melik Şâh'a bazı nasihatler. İmanın asılları/usûlü: 1.-5. Asıl: İman, yaratıcının tenzîhi, kudret, ilim, irade. 6.-10. Asıl: Allah'ın işiten ve gören (semi' ve basîr) olması, kelâm, Allah'ın fiilleri, ahiret halleri, nübüvvet. İkinci Makâle: İman ağacının furû'u. 1.-5. Asıl: Kişinin kudret ve mertebesini bilmesi, ulema ve fuzelanın nasihatlerini almak, onları dinlemek, padişahın zulüm etmesine mani olmak, hakimin öfkeli olmaması ... 6.-10. Asıl: İhtiyaç sahibinin ihtiyacını bekletmeyip çabuk görmeye çalışmak, nefsi şehvet ve lezzetlere alışkın etmeme, hüküm sahibinin reâyâya iltifat edip şakalaşması, halkın rızası için çalışıp çabalamak, Allah'ın rızasına ve Hz. Muhammed Mustafa'nın şeriatına muhalif kişilerin rızasını istememek. Birinci ayn: Marifet-i dünya ve mahiyeti. Dünyanın hallerinden on misal: İkinci ayn: Marifet-i nefs: 5 hikaye. Birinci bab: Adalet, siyaset, hükümdarlar ve hayatları. [Hükümdarların nesebleri, hayatları ve tarihleri. 2. Bab: Hz. Peygamber, ailesi, ashâbı, ahfâdı hakkında. 1-... Fasıl: Hz. Peygamberin ahvâli ve gazaları hakkında, hulefâ-i râşidîn, Ali b. Ebî Tâlib, Muâviye b. Ebî Süfyân, Hz. Osman'ın hilâfet 3. Bab: Ehl-i İslam zamanında hüküm sürmüş padişahlar: (12 fasıl). 4. Bab: .... Padişahları (h. 145-609). 5. Bab: Dilman padişahları: 17 padişah (h. 321-448) 6. Bab: Selçuk padişahları (3 şube: İran, Kirman ve Rum'da hüküm sürmüşler). Fasıl: Harzemşahlar, İsmaililer, Moğol. Nûşirevân'ın nasihatleri.] İkinci bab: Vüzerânın siyaseti ve hayatları. Üçüncü bab: Kâtipler ve âdâbları. Dördüncü bab: Hükümdarların gayretlerinin yüceliği. Beşinci bab: Hükemânın hikmetli sözleri. Altıncı bab: Aklın ve akıl sahiplerinin şerefi. |
| Notlar | Bazı kaynaklarda bu eserin Gazzâlî'nin Nasîhatü'l-mülûk adlı Farsça eserinin Türkçe tercümesi olduğu belirtilmekle (M. Orhan Çolak, "İstanbul Kütüphanelerinde Bulunan Siyasetnâmeler Bibliyografyası", TALİD, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 2003, s. 375.) birlikte; eser mütercimin girişte ismini doğrudan andığı -Farsça asıl metnin Arapça tercümesi olan et-Tibrü’l-mesbûk fî Nasîhati’l-mülûk'ün Türkçe tercümesidir. Eser hakkında detaylı bilgi için bkz.: H. BEKİR KARLIĞA, "GAZZÂLÎ", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/gazzali#5-eserleri (15.12.2018); Sadık Yazar, "Gazzâlî’nin XIII-XIX. Yüzyıllar Arasında Batı Türkçesinde Tercüme Edilen Eserleri", Divan Disiplinlerarası Araştırmalar Dergisi, 2011, s.67-156. |
| Sınıflama (Siyaset Alanı Sınıflaması) | Edeb Literatürü |
