Tercüme

Tercüme-i siyâsetnâme

Yazar : Muhammed Sinobî Sebzî.

Detaylar

Katalog Türü Siyaset
Eser Numarası 638
Eser Adı Tercüme-i siyâsetnâme
Eserin Anılan Diğer İsimleri Terceme-i es-Siyâsetü'ş-şer‘iyye
Müellif Tam Künyesi Seyyîd Sebzî Mehmed Efendi es-Sinopî
Müellif Bilinen Kısa Adı Muhammed Sinobî; Sebzî.
Yüzyıl (Hicri) 11.
Yüzyıl (Miladi) 17.
Vefat Tarihi Hicri 1091
Vefat Tarihi Miladi 1680
Dil Türkçe
Kütüphane Adı Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi
Koleksiyon Adı Esad Efendi
Koleksiyon (Demirbaş) Numarası 00854-002
Varak Numarası 89-113 vr.
Yazı Türü Nesih
Eserin Türü Tercüme
Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri Eser Dede Cöngî Kemâleddîn İbrâhîm b. Yahyâ el-Amâsî'nin (öl. 975/1567) Siyâsetnâme, es-Siyâsetü'ş-şer'iyye, Ahkâmü's-siyâse adlarıyla anılan siyasete müteallik eserinin Türkçe tercümesidir. Bu tercüme kaynaklarda tespit edilebildiği kadarıyla eserin ikinci tercümesidir. Seyyid Sebzî Mehmed Efendi (ö. 1091/1680) ve İstanbûlî'den sonra ise Meşrepzâde Arif Efendi (ö. 1275/1858) hicrî 1260'da bu eseri tercüme etmiştir. Eserde daha çok siyaset ve şeriat ilişkisi işlenmektedir. Eser toplamda beş ana bölümden oluşmaktadır.
Eserin Konu Başlıkları [Mukaddime:] Siyasetin beyânı hakkında. Birinci fasıl: Siyâset-i şer'iyyenin meşrûiyetine dair kitab (Ku'rân-ı Kerim) ve sünnetten deliller. İkinci fasıl: Ahkâm-ı siyaset ile hüküm vermek. Üçüncü fasıl: Hâkimin ve vâlinin görüşlerinin tefrîki ve tafsîli. Dördüncü fasıl: Da'vâ, töhmet ve düşmanlık. Beşinci fasıl: Ta'zirle ilgili meseleler.
Notlar Eserin bazı tercümelerinde ve katalog kayıtlarında eser Bursevî Dede Efendi olarak bilinen Muhammed b. Mustafa el-Erzurûmî'ye (ö. 1146-7/1734-5) nispet edilmiştir. Muhtemelen müellif benzerliğinden dolayı bu nispet yapılmıştır. Ancak tespit edilen yazma nüshaların istinsahı göz önüne alındığında, müellifin vefatından yaklaşık 77 yıl önceki nüshalar da tespit edilmiştir. "Dede Cöngî Kemâleddîn İbrâhîm b. Yahyâ Amâsî (öl. 975/1567)" şeklinde müellif nispeti verilen ve Mustafa b. Süleyman tarafından hicrî 1069 yılında isitnsah edilen Diyarbakır İl Halk Kütüphanesi, nr. 00104-002, 24b-37a vr. künyeli yazma nüshada olduğu gibi nüshanın istinsahı Bursevî Dede Mehmed Efendi'nin vefatından 77 yıl öncedir. Sicill-i Osmânî'de Bursevî Dede Mehmed Efendi'nin hayatı ise kısaca şöyle yer verilmiştir: "Mehmed Efendi (Dede Efendi): Hz. Şemseddîn Tebrizî torunlarından olup Şeyhülislâm Seyyid Feyzullah Efendi'ye damad oldu. Müderris, molla ve 1112'de (1700/01) İstanbul kadısı olup 1113'de (1701/02) azledildi. 1115 başlarında (1703 ortaları) Rumeli kazaskeri oldu. Rebiülevvel 1115'de (Temmuz- Ağustos 1703) azledildi ve Bursa'ya sürüldü. Sonra orada Çelebî Mehmed medresesi ihsan buyuruldu. 1143'de (1730/31) affedilerek İstanbul'a gelmesinde serbest bırakıldı. Kendisi Bursa' da Sultaniye Medresesi'ni isteyerek emekliliği seçti. 1147'de (1734/35) Bursa'da vefat edip Oruç Bey türbesine defnedildi. Türbe 1206'da (1791/92) yanmıştır. Âlim ve fâzıldı. Dede Mevlidi bunundur. Damadı Mehmed Efendi'dir."(Sicilli Osmânî, III,) Yukarıda verilen bilgilere göre müellifin doğum tarihi bilinmemektedir. Ancak ilk evliliğini miladi 1664 yılından sonra yapan Şeyhülislam Feyzullah Efendi'ye damat olması dikkate alınacak olursa müellifin bu yıldan en az on sekiz yirmi yıl sonra evlenmiş olması gerekir ki itibarla doğumu en az yaklaşık 1074-82/1664-68 yılları arasında olacaktır. Kezâ bu tarih bahse konu olan hicrî 1069 (1658) tarihli nüshamızın istinsahından yaklaşık olarak on yıl öncedir. Ayrıca 1083 tarihli nüshalar da mevcut olup bu tarihler müellifin yine en az çocukluk (0-10 yaş) dönemlerine denk gelmektedir. Dolayısıyla metnin müellife nispeti ilgili nüshların istinsah tarihlerinden de anlaşılmaktadır. Ayrıca eserin ilk mütercimi ve hicrî 1091'de (1680) vefat eden Seyyid Sebzî Mehmed Efendi es-Sinopî metnin en erken 1091 tarihinden önce mevcut olduğunu da göstermektedir. Meşrepzâde Arif Efendi (ö. 1275/1858) hicrî 1260'taki tercümesinde eserin müellif nispetini "Minkârîzâde Bursevî Dede" şeklinde vermiştir. Eserin hatalı nispetinin kaynaklarından biri bu tercümedir.
Sınıflama (Siyaset Alanı Sınıflaması) Fıkıh