| Katalog Türü | Siyaset |
| Eser Numarası | 35 |
| Eser Adı | Sırru'l-esrâr |
| Eserin Anılan Diğer İsimleri | Tercümetü Kitâbü’s-Siyâse fî tedbîri’r-riyâse |
| Müellif Tam Künyesi | Ebû Zekeriyyâ Yûhannâ (Yahyâ) b. el-Bıtrîk |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | İbnü’l-Bıtrîk; Yuhanna(Yahyâ) b. el-Bıtrîk |
| Yüzyıl (Hicri) | 2. |
| Yüzyıl (Miladi) | 8. |
| Vefat Tarihi Hicri | 200 |
| Vefat Tarihi Miladi | 815 |
| Dil | Arapça |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Süleymaniye |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 00872-001 |
| Varak Numarası | 1b-44a vr. |
| Yazma İstinsah Tarih | 0?82H |
| Yazı Türü | Arabî |
| Eserin Türü | Tercüme |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Eser Aristo'nun Arapça Kitâbü's-siyâse fî tedbîri'r-riyâse olarak anılan eserinin Sırrü'l-Esrâr olarak bilinen Arapça ilk tercümesidir. Müellif eseri önce Yunanca'dan Rumca'ya Rumca'dan da Arapça'ya tercüme etmiştir. Eserin diğer nüshalarında olmamakla birlikte Süleymaniye Yazma Eser Ktp. Süleymaniye koleksiyonun nr. 08872-001 numaralı nüshasının ayrıca bazı varaklarında (39b-41a vr.) Grekçe metinler de yer almaktadır. Hükümdarlık âdâbı, şartları, hükümdarlığın sınıfları, hükümdarların vazifeleri, adalet, savaş vb. konulara dair bir eser olup, on makaleden müteşekkildir. M. Cüneyt Kaya'nın ifadesine göre eser "İskender’i cihan imparatoru yapan sırrı ihtiva ettiği düşünüldüğünden yaygın bir şöhrete kavuşmuştur." |
| Eserin Konu Başlıkları | [Mukaddime] 1-2. Makâle: Hükümdarların (mülûk) sınıfları, hükümdarların halleri, vasıfları, yapıları vb. 3-4. Makâle: Adalet: ki onun sebebiyle hükümdarlar kamil olur, avâm ve havâs ona itimad ile siyaset eder; vezirlerin siyasi yönleri ve adedleri. 5-6. Makâle: Sicillatının kâtipleri ve mertebeleri; kavimler arasında sulh, elçiler ve heyetlerin gönderilmesindeki siyasi yöntemler (vech-i siyaset) nedir? 7-8. Makâle: Hükümdarların raiyyeyi gözetmesi ve harâclarından mutasarrıf olanlar; askerler, ordunun atlı birlikleri ve bunlardan aşağı tabakadakiler. 9-10. Makâle: Harb hileleri, [savaş taktikleri, hazırlıkları vb.]; tılsım ilmi, yıldızların sırları, nefse etki eden bazı özel taş, bitki vb. nesnelerden faydalanmak. [Nasihat]. |
| Notlar | 1. Eserin diğer nüshası için bkz. Laleli Yazma Eser Kütüphanesi, Laleli nr. 01610, 1b-48b vr. + 49a-50a vr., 0982H, Nesih. 2. Aristo ve eserleri hakkında önemli bilgiler veren Mahmut Kaya Sırrü'l-esrâr'daki ifadelerin ve genel anlamda da eserin Aristo'ya aidiyeti hakkında dikkate değer ifadelere yer vermektedir, şöyle ki: "...Siyaset. Aristo’nun sekiz bölümden oluşan Politika (Politica) adlı eserinin Arapça’ya çevrildiği konusunda klasik kaynaklarda hiçbir bilgi mevcut değildir. İslâm müellifleri bu eseri Kitâbü’s-Siyâse adıyla anıyor ve az da olsa muhtevası hakkında bazı bilgiler veriyorlarsa da bugüne kadar İslâm dünyasında söz konusu eserin izine rastlamak mümkün olmamıştır. Bir mecmuada (Köprülü Ktp., nr. 1608, vr. 70ª) Aristo’nun devlet şekilleri hakkındaki fikirlerinin yer aldığı görülmektedir; ancak bu konuya Politika’dan başka Retorika (Rhetorica) adlı kitabında da yer verdiği için belirtilen mecmuadaki bu parçanın hangi eserinden alındığı tesbit edilememektedir. Ortaçağ İslâm ve hıristiyan dünyasında Aristo’nun siyaset kitabı olarak ün yapan ve İbnü’l-Bıtrîk’in kaleminden çıktığı anlaşılan Kitâbü’s-Siyâse fî tedbîri’r-riyâse veya diğer adıyla Sırrü’l-esrâr’ın Aristo ile ilgisi yoktur ve zaten Meşşâî filozoflar bu uydurma eseri hiçbir zaman ciddiye almamışlardır. Bununla beraber söz konusu eser tıp, firâset* ve astroloji gibi konuları da kapsadığı için sonraları İslâm kültür dünyasını hayli meşgul etmiştir." Detaylı bilgi için bkz. MAHMUT KAYA, "ARİSTO", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/aristo (14.12.2018); M. CÜNEYT KAYA, "YUHANNÂ b. BITRÎḲ", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/yuhanna-b-bitrik (14.12.2018). |
| Sınıflama (Siyaset Alanı Sınıflaması) | Edeb Literatürü |
