| Katalog Türü | Siyaset |
| Eser Numarası | 307 |
| Eser Adı | en-Nehcü'l-meslûk fî siyâseti'l-mülûk |
| Eserin Anılan Diğer İsimleri | el-Menhcü'l-mesluk fî siyâseti'l-mülûk |
| Müellif Tam Künyesi | Celâleddîn Ebü'n-necib Abdurrahmân b. Nasır b. Abdullâh el-Adevî eş-Şeyrezî |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Ebü'n-necib eş-Şeyrezî; eş-Şeyrezî. |
| Yüzyıl (Hicri) | 6. |
| Yüzyıl (Miladi) | 12. |
| Vefat Tarihi Hicri | 589 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1193 |
| Dil | Arapça |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Ayasofya |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 02860-002 |
| Varak Numarası | 100b-209a vr. |
| Hattat-Müstensih | Ali b. Hayreddin er-Rûmî |
| Yazma Kayıt Yeri | Mısır |
| Yazma İstinsah Tarih | [Şaban 868H] |
| Yazı Türü | Talik |
| Eserin Türü | Telif |
| Eserin Baskısı | thk. Ali Abdullah Musa, Zerka: Mektebetü'l-Menar, 1987, 799 s. |
| Eserin Çevirisi: Türkçe | Devlet başkanının nitelikleri, çev. Osman Arpaçukuru, İstanbul: İlke Yayıncılık, 2003. 148 s. |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Eser Eyyûbîler devleti hükümdarı Selâhaddin-i Eyyûbî'ye ithafen kaleme alınmıştır. Eserin girişinde müellif Selâhaddin-i Eyyûbî'yi andıktan sonra eserin muhtevasına değinmiş şu hususları ihtiva ettiğini belirtmiştir: Usûl-i siyaset, tedbîr-i raiyyet, memleket, tedbîrin kuralları, ganimetlerin taksimi, cihad hukukunda askere gerekli bazı şeyler; ahlâk-ı zemîme, meşveretin fazileti ve ona teşvik, askerin düşmana karşı direncinin keyfiyeti, siyâsetü'l-ceyş vb. Eserde konuların anlatımı hikayeler, hikmetli sözler, misaller, nevadir ve şiirlerle zenginleştirilmiştir. |
| Eserin Konu Başlıkları | Mukaddime. 1-5. Bab: Raiyyenin adil hükümdara olan ihtiyacı; edebin fazileti ve edebe riâyet; edebin kaideleri; memleketin kavâid ve erkânı bilmek; bazı iyi/güzel vasıflar: adalet, akl, şecaat, sehâ, rifk ve mulayemet, vefâ, sabır, afv, şükür, hilm, afâf, vakâr. 6-10. Bab: Kötü vasıflar: cevr, cehl, buhl, isrâf, ahde riâyet etmeme, yalan, gıybet, gâdâb, ucub, kibir, haset, acelecilik, mizah, (çok) gülmek, ğadr; hükümdarın huzurunda evliyanın mertebeleri; meşveretin fazileti; meşveret erbâbının vasıfları ve bu konuya uygun bazı hikayeler; usûl-i siyâse ve tedbîrin marifeti. 11-15. Bab: Hükümdarın divân tertib edilmesini emretmesi; hükümdarlarla sohbet âdâbı; hükümdarlar hakkında hasedçiler ve düşmanlar tarafından kurulması muhtemel tuzaklar; siyâset ve tedbîr-i cüyûş; askerlere uygun ve cihad hukukundan olan bazı şeyler. 16-20. Bab: Askerlerin düşman karşısındaki direnci; mürtedlerin, bağiylerin ve yol kesicilerin öldürülmesi; ganimet ve enfâlin taksimi; savaştan kaçan müslüman askerlerin hakettikleri cezalar; abid ve zahidlerin nasihatleri: 1-5. Ravza: Hz. Ömer ve Ensar'dan Ömer b. Saîd'in hikayesi, Arap hükümdarlarından Nu'mân b. İmru'l-Kays'ın hikayesi, Abdulah b. Ömer'dn rivayet edilen hikaye, Yunan hükümdarlarından birinin câriyesiyle olan hikaye. - Önceki hükümdarlardan ikinci tabakanın hikayeleri: Ömer b. Abdülaziz, Muhammed b. Ka'b, Hişâm b. Musâdî, Süleyman b. Abdülmelik, Halife Mansur, Harun Reşîd'in hikayeleri. |
| Eserin Telif Tarihi | 25 Cemâziyelâhir 564/26 Mart 1169'dan sonra. |
| Notlar | 1. Eser Nahîfî Mehmed Efendi tarafından yapılan Türkçe tercümesi Nehcü'l-sülûk fî Siyâseti'l-Mülûk ismiyle meşhur olmuş ve bazı kataloglarda eser bu adla tavsif edilmiştir. Ancak eserin Süleymâniye Yazma Eser Ktp. koleksiyonlarının ihtiva ettiği yazma nüshaların (Damad İbrahim nr. 00926, Ayasofya nr. 02860-002 (100b-209a vr. müst. Ali b. Hayreddin er-Rûmî, Mısır, [Şaban 868H]), Ayasofya nr. 02846-001(1b-106b vr.) vb.) tümünde eserin ismi en-Nehcü'l-meslûk fî siyâseti'l-mülûk'tur. Doğrusu da bu isimlendirmedir. Bazı matbu nüshalarda da eserin ismi el-Menhecü'l-meslûk fî siyâseti'l-mülûk şeklinde verilmiştir (İzmirli İsmail Hakkı nr. 01317). 2. Esasında bu eserin Türkçe tercümesindeki doğrudan müellif atfından ve müellifin Nisâbü'l-ihtisâb adlı eseriyle -yapılan mukayese sonucunda ortaya çıkan- üslub benzerliğinden ve en önemlisi eserin yazma nüshalarında (Ayasofya nr. 02846-001, 1b vr.; Ayasofya nr. 02860-002, 100b vr.) metin içinde doğrudan müellif ismi verilmesinden hareketle Abdurrahman b. Nasr b. Abdullah eş-Şeyrezî'ye aidiyeti kesindir. Dolayısıyla eserin Sühreverdî'nin(Ziyâüddîn Abdülkāhir b. Abdillâh) eseriyle pek bir ilgisi yoktur. Keza Orhan M. Çolak'ın hicrî 563 vefat tarihli Ebü'n-Necib es-Sühreverdi şeklinde verdiği isim, eserde müellifi Ebü'n-necib Abdurrahman b. Nasr şeklinde geçen müellifle uyuşmamaktadır. Tam adı Ebü’n-Necîb Ziyâüddîn Abdülkāhir b. Abdillâh b. Muhammed b. Ammûye el-Bekrî es-Sühreverdî (ö. 563/1168) olan zat Ebü'n-necib es-Sühreverdî olarak bilinir. Muhtemelen lakab benzerliğinden eser Ebü'n-Necib es-Sühreverdî'ye nispet etmiştir. Ancak kendisiyle(Ebü'n-Necib es-Sühreverdi) nerdeyse aynı dönemde yaşamış olan ve hicrî 590-1 yılında vefat eden ve esasında tercüme eserde, asıl metinde de ismi zikredilen Ebü'n-Necib Abdurrahman b. Nasr b. Abdullah eş-Şeyrezî'dir. Tercümeye konu olan eser ise Nehcü(menhecü)'l-meslûk fî siyasetü'l-mülûk'tur. Ve eserde "melikü'n-nâsır" ünvanıyla anılan Sultan Selahaddin'in bu ünvanı alması (564H) Ebü'n-necîb es-Sühreverdî'nin vefatından sonradır. Keza Sultan Selahaddîn'in etkin olarak tarih sahnesine çıkması onun vefatından sonradır. Bunun yanında Ebü'n-necîb Abdurrahman b. Nasr b. Abdullah eş-Şeyrezî ve sultânın vefatları arasında birkaç yıl vardır. Esere konu olan tercümeler de dolayısıyla Ebü'n-necib Celâleddin Abdurrahman b. Nasr b. Abdullah eş-Şeyrezî el-Adevî et-Tebrâvî'nin Nehcü'l-meslûk fî siyâseti'l-mülûk adlı eserinin tercümesidir. Ebü'n-Necib es-Sühreverdi'ye ait böyle bir eser de yoktur. Bu eserin Ebü'n-Necib es-Sühreverdi'ye nispetinin hatasının kaynağı muhtemelen Ebü'n-necib Celâleddin Abdurrahman b. Nasr b. Abdullah eş-Şeyrezî el-Adevî et-Tebrâvî'nin el-Menhecü's-meslûk fî siyâsetü'l-mülûk adlı eserinin Türkçe tercümelerinin Nehcü's-sülûk fî siyaseti'l-mülûk adıyla anılmasından ve bu eserlerin bahsi geçtiği Bursalı Mehmed Tahir'in "Osmanlı Müellifleri" adlı eserinde Nahîfî Mehmed Efendi'ye dair verdiği bilgilerdir. Bursalı burada eserin künyesini Ebü'n-necib es-Sühreverdî'nin Nehcü's-sülûk şeklinde vermiştir (Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, I, s. 456). Nitekim tercüme metinlerde es-Sühreverdî nispeti yer almamaktadır. Ancak yukarıda da ifade edildiği gibi "Ebü'n-necib ismilye meşhur olmuş" Abdurrahman b. Nasr b. Abdullah ismi doğrudan zikredilmektedir. Bazı kataloglarda (İstanbul Nadir Eserler Ktp. nr. TY06932) müellif Ebü'n-necib Celâleddin Abdurrahman b. Nasr b. Abdullah için bir de es-Sühreverdî şeklinde nispeti verilmiştir. Reşat Öngören de eser hakkında şu ifadeye yer vermektedir: "Nehcü's-sülûk fî siyaseti'I-mülûk isimli eserin müellifi Ebü'n-Necîb Abdurrahman b. Nasr es-Sühreverdl eş-Şeyzerî ile Ebü'n-Nedb Ziyaeddin es-Sühreverdî'nin aynı kişi olduğu zannedilerek eser ona nisbet edilmişse de (Nehcü's-sülük, Hüseyin Algül'ün girişi, s. 5-11) bu doğru değildir." REŞAT ÖNGÖREN, "SÜHREVERDÎ, Ebü’n-Necîb", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/suhreverdi-ebun-necib (15.12.2018). 3. Eserin içerik ve konu başlıkları bilgisi için Nahîfî Mehmed Efendi'nin en-Nehcü's-sülûk fî siyâseti'l-mülûk adlı eserinden de istifade edilmiştir. |
| Sınıflama (Siyaset Alanı Sınıflaması) | Edeb Literatürü |
