Telif

Kavânînü'l-vizâre

Yazar : Mâverdî

Detaylar

Katalog Türü Siyaset
Eser Numarası 262
Eser Adı Kavânînü'l-vizâre
Müellif Tam Künyesi Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî el-Mâverdî
Müellif Bilinen Kısa Adı Mâverdî
Yüzyıl (Hicri) 5.
Yüzyıl (Miladi) 11.
Vefat Tarihi Hicri 450
Vefat Tarihi Miladi 1058
Dil Arapça
Kütüphane Adı Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi
Koleksiyon Adı Esad Efendi
Koleksiyon (Demirbaş) Numarası 03690-001
Varak Numarası 1b-29b vr.
Yazı Türü Nesih
Eserin Türü Telif
Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri Vezirlik ve onunla ilgili hususları içeren bu esere müellif ilk olarak uzunca bir mukaddime ile başlar. Mukaddimeye ise "sen ey vezir" hitabıyla başlayıp vezirliğin, hükümdarlar, reâya, nizâm-ı devlet, adalet, ihsan vb. hususlara dair ifadelerde bulunur. Eserde ilk başlık ise vezir kelimesinin iştikakı konusudur. Müellif burada bu kelimenin iştikakı hakkında ayetlerden ve Fars hükümdarlarının sözlerinden deliller getirir. Daha sonra ise vezirlik kısımlarını zikreder: vezâretü't-tefvîz, vezâretü't-tenfîz. Bundan sonra ise bu bölümler altında müellif savunma, taarruz, tehdid, taklid ve azil, elçilik, meşveret, nezâretlik, hükümdarı rahatlatmak vb. konuları farklı yönüyle ele alır. Son olarak ise müellif vezâretlerin bazı haklar ve sözleşmeler hususundaki ortaklığına değinir. Eser bablar ve bunların altında yer alan çeşitli fasıllar şeklinde tasnif edilebilir. Rıdvan Seyyid eseri sekiz fasıl üzere tertib etmiştir. Eserde beyit, şiir, latife, kıt'a, nükte vb. edebî türler çokça kullanılmış sonunda ise Ali b. Ebî Tâlib'in sözlerine yer verilmiştir.
Eserin Konu Başlıkları Mukaddime: Kitabın ismi (Kavâninü'l-vüzerâ) dolayısıyla müsemmâsı olan vüzerâ lafzının iştikâkı, ihtilâf-ı akvâl üzere anlamları. Birinci bab: Vizâret-i tevfîz hakkında. 1. Fasıl: Ahkâmı-ı akd ve halli: 1.-4. Hüküm: Tahrîr-i umûr-i tenfîz, tastîr-i umûr-i difâ', şerâit-i ahvâl-i ikdâm, şerâit ve esbâb-ı hazir. 2. Fasıl: Merâsim-i taklîd ve azil. 3. Fasıl: Azlin envâı, mahalli ve mûcibi. İkinci bab: Vizâret-i tenfîz. 1. Kanun: Padişah ve memleket halkı. 2. Kanun: Vizâret-i tenfîz saihibinde olması gereken özellikler ve yapması gerekenler. 3. Kanun: Vezir padişahın tutan eli, gören gözü, işiten kulağıdır. [vezir üzerine lazım gelen haklar]. 4. Kanun: Sultanın rahatı için sıkıntı ve yorgunluğa tahammül etmek. [Vizâret-i tevfîz ve Vizâret-i tenfîz karşılaştırması]. [Vizâret-i tevfîz ve Vizâret-i tenfîz için] Müşterek haklar. Uhûd-ı mûkiza: Uyarıcı nasihatler.
Notlar Eserin konu başlıkları için tasnifi daha düzenli olmasından dolayı Pertev Ali Efendi tercümesinden istifade edilmiştir. Mâverdî'nin eserinde yaptığı tasnif ise şu şekildedir: "Mukaddime. [1. Bab:] Vezirlik kavramı ve çeşitleri. [2. Bab:] Vezâret-i Tefvîz: Fasıllar: Savunma, taarruz, tehdid, taklid(tedbîr) ve azil. [3. Bab:] Vezâret-i Tenfîz: Elçilik, meşveret, nezâretlik, hükümdarı rahatlatmak. [4. Bab:] Bazı haklar ve ahd/nasihatler hakkında bu iki vezâretin ortak durumu."
Sınıflama (Siyaset Alanı Sınıflaması) Edeb Literatürü