Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Devlet vergi-mâlî işlemleri ve kâtiplik sanatı ile ilgili bu eser vezir Ali b. Îsâ'ya takdim edilmek üzere hicrî 320 yılında kaleme alınmıştır. Eser esasında sekiz menzilden müteşekkil olmakla birlikte günümüze kadar sadece 5. ve 8. menziller arası gelmiştir. Esere dair bazı çalışmalarda ilk dört menzilin yer aldığı nüshaya ulaşılamamış olunduğuna dair bilgilere yer verilmektedir. Devletin çeşitli birimlerini "divan" kavramıyla birlikte veren müellif, ordu, nafakalar, hazine/beytü'l-mâl, mektup/yazışma/posta, imza, mühür, darphâne, fey, mezâlim, polis/zabıta ve posta divanlarıyla esere giriş yapar. Her menzil kendi içinde ayrıntılı bablara ayrılmıştır ve eserde toplam 48 bab yer almaktadır. Beşinci menzil yukarıda ifade edilen "divan"lara; altıncı menzil arazilerle ilgili hususlara, yedinci menzil arazilere ve onların taksimi, ıslahı vb. hususlar, harâc, öşür ve miras, harb ve fetih konularına; sekizinci menzil ise insanların bazı ihtiyaçları ve bunların sebepleri, hükümdarların ahlakı, ilm-i siyaset, hükümdarların hizmetçileri vb. konulara ayrılmıştır. |
Eserin Konu Başlıkları | Beşinci menzil: Divânlar. Altıncı menzil: Araziler. Yedinci menzil: Arazilerin taksimi, ıslahı, harâc, öşür ve miras, harb ve fetih. Sekizinci menzil: İnsanların bazı ihtiyaçları ve bunların sebepleri, hükümdarların ahlakı, ilm-i siyaset, hükümdarların hizmetçileri. |